Genetik faktörler, beslenme tarzı, stres, sigara ve alkol kullanımı gibi pek çok etken, yaşam süresi üzerinde belirleyici olabiliyor. Uzmanlar, son yıllarda insan ömrünün uzamasını aşı, antibiyotik ve sağlık hizmetleri alanlarındaki çeşitli gelişmelerle ilişkilendiriliyor ancak yine de birçok kişi, 100 yaşını göremeden hayatını kaybediyor. Bilim insanlarına göre bu durumun pek çok nedeni var.
COVID-19 pandemisinin başlamasından beş yıl sonra, ABD'deki ortalama yaşam süresi geriledi. Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi'nin 2023 verilerine göre, Amerikan yerlilerinin ve Alaska yerlilerinin yaşam beklentisi 6,6 yıl azalarak 65,2'ye düştü.
Michigan Üniversitesi Sosyal Epidemiyoloji ve Nüfus Sağlığı Merkezi eş-direktörü Briana Mezuk, bu durumu şu sözlerle açıklıyor: “Her şeyin bir sınırı olmalı. Bildiğimiz kadarıyla ölümsüz olan hiçbir canlı yok. Ama yaşam süresi ve sağlıklı yaşam sürelerinde büyük farklılıklar var. Asıl sorulması gereken soru da bu: Ne kadar süre yaşayabiliriz ve bu süre zarfında hayatı yaşamaya değer kılan psikolojik, fiziksel ve sosyal kapasitelerimizi koruyabilir miyiz?” Bilimsel verilere göre, insan ömrü için doğal bir sınır var: 122 yıl. Bu sınırı, 1997'de 122 yaşında ölen Jeanne Calment'tan başka aşan biri olmadı.
Harvard Yaşlanma Girişimi Direktörü William Mair, yaşam beklentisiyle yaşlanma hızının farklı kavramlar olduğunu vurguluyor. Yaşam beklentisini etkileyen faktörler arasında gelir düzeyi, eğitim, sağlık hizmetlerine erişim ve sistemik eşitsizlikler bulunuyor. Tıptaki ilerlemeler yaşam sürelerini uzatsa da, opioid krizleri ve pandemiler gibi halk sağlığı sorunları da yaşam sürelerinin üzerinde büyük bir etkiye sahip. Biyolojik yaşlanma hızı ise vücudumuzun zaman içinde uğradığı hücresel hasarlar, genetik faktörler ve çevresel etkilerle şekilleniyor. Mezuk bu durumu, “Birini bir odaya kitleyip hiçbir çevresel faktöre maruz bırakmasanız bile, biyolojik süreçler nedeniyle ölecektir” sözleriyle ifade ediyor. Ancak yine de hepimiz güneş ışınları ve hava kirliliği gibi etkenlerle kaçınılmaz olarak karşı karşıya kalıyoruz.
Bazı insanlar bu etkileri azaltmak için NAD+ enjeksiyonları, aşırı diyetler, plazma tedavileri ve sayısız takviye kullanımı gibi 'biohacking' yöntemlerine başvuruyor.
Ancak ''Kontrol bir illüzyondur'' diyen Mezuk, fakirlik ve sistemsel eşitsizlikler gibi faktörlerin insanın ne kadar yaşlanabileceğini belirleyen en büyük engellerden biri olduğunun altını çiziyor.
